- ARMORUM Exercitium
- ARMORUM Exercitiumproprie Romanis dicebatur, quod ense et clypeô fiebat, cuiusque ars in feriendo ad versario et se protegendo consistebat, ut ad Spartian. in Hadriano c. 26. fuse docet Salmas. Vide supra in phrasi Armis ludere: Sed et ad alia etiam armorum genera extendi potest, quibus olim milites exercebant. Nam ad omne genus armorum dicuntur exerceri Vegetio,dum scil. hastile contorquent, sudem vibrant, iacula sagittasque mittunt, ad palum battuunt, Idem Notis ad Ael. Lamprid. in Alexandro Seu. c. 53. A quo Armatura seu Armaturae exercitium, uti Vegetius vocat l. 1. c. 14. haud parum differebat; contra quam Lipsius sensit: hâc enim voce indigitat Auctor hic prolusionem et meditationem campestrem, quae in armis et sub signis siebat, non secus ac si cum hoste confligendum esset, in qua prolusione discebat tiro et ordines servare et vexillum suum comitari, ad hastam, ad clypeum declinare et reliquos armaturae numeros et gestus, c. 4. l. 1. Neque enim parva aut levis ars videtur armorum, sive equitem, sive peditem sagittarium, velis imbuere, sive scutatum armaturae numeros omnes, omnesque gestus docere, ne locum deserat, ne ordines turbet, ut missile et destinato ictu et magnis viribus iaciat, ut fossam ducere, sudes seienter figere norit. Ubi inter armaturae gestus et numeros id solum ponitur, ne locum deser at miles, ne ordinem turbet: nam reliqua, quae sequuntur, de missilibus iaciendis et sudibus figendis et fossis ducendis, ad armorum quidem generalem scientiam et artem pertinent, non ad armaturam. prolusionem vocat illud armaturae exercitium c. 13. campestrem meditationem, alibi; et reliquis armorum exercitiis aperte distinguit, l. 2. c. 14. et l. 3. c. 4. Idem Artem armaturae appellat militarem artem et artem bellandi: quae exhiberi solebat sub Campidoctore, in prolusione campestri et decursione l. 1. c. 13. ubi milites, qui parum in illa prolusione profecerant, pro frumento hordeum coactos fuisse accipere, legimus. Meminit eius Liv. l. 44. c. 9. Inter coetera, inquiens, sexageni ferme iuvenes, interdum plures, ab apparatoribus ludi armati inducebantur, horum induclio in parte simulacrum decurrentis exercitus erat, in parte elegantioris exser citii, quam militaris artis, propiorque gladiatorium usum. Quos gestus et motus et gyros, progressiones, recessiones, cursus, recursus varios, permixtionesque, evolutiones in armis et sub signis factas, Armaturae gestus et numeros vocat Vegetius, et exercitium armaturae, ipsam prolusionem etc. Vide infra ubi de iis, quos artem docuisse istam olim diximus, Campidoctoribus videl. ut et alibi passim.
Hofmann J. Lexicon universale. 1698.